Yüzümüz, hayat hikâyemizi anlattığımız en mahrem sahnedir: her gülüşümüzde, her düşüncemizde iz bırakır. Ne var ki, bu hassas ve görünür alan aynı zamanda en çok güneşten, zararlı UV ışınlarından ve bazen de genetik şanssızlıklardan nasibini alarak “fasiyal deri kanseri” dediğimiz ciddi bir tehdide ev sahipliği yapabilir. Yüz (fasiyal) deri kanseri, erken tanı ve doğru tedavi yaklaşımlarıyla kontrol altına alınabilen ancak göz ardı edildiğinde hayati riskler doğurabilen bir konu.

Yüz (Fasiyal) Deri Kanseri Nedir?

Fasiyal deri kanseri, yüzünüzdeki cildin kontrolsüz hücre bölünmesi sonucu oluşan kötü huylu tümörleri tanımlar. Deri kanserleri genel olarak üç ana kategoriye ayrılır:

  • Bazal Hücreli Karsinom (BHK)
    En yaygın (%80’den fazla) ve en yavaş ilerleyen tip. Genellikle yüzünüzde, güneşe en çok maruz kalan alın, burun ve yanaklarda ortaya çıkar. Küçük perlaya benzeyen nodüller veya açık yaralar formunda kendini gösterir.
  • Skuamöz Hücreli Karsinom (SHK)
    Daha agresif ve bazal hücreli karsinoma göre daha derinden yayılan bir tür. Kızarık, kabuklu lezyonlar veya iyileşmeyen yaralar şeklinde karşınıza çıkabilir.
  • Melanom
    En tehlikeli tür olarak kabul edilir; pigmentli (kahverengi-siyah) leke ya da ben biçiminde başlayıp hızla derin dokulara inebilir. Erken evrede yakalanmazsa hızla metastaz yapma riski taşır.

Her ne kadar “deri kanseri” deyince haklı olarak korkuya kapılsa da, erken tanı konulduğunda cerrahi ve medikal yöntemlerle yüksek oranda kür sağlanabilir. Önemli olan; küçük bir kusur gibi görünen o lekeyi, o kabuğun inatçı ısrarını ciddiye almak ve cilt uzmanınızı ziyaret etmek.

Yüz Deri Kanserine Neden Olur? (Risk Faktörleri)

1.Ultraviyole (UV) Maruziyeti

Güneşin nazik ışınları ne yazık ki derimize dost değil. UV-A ve UV-B ışınları, cilt hücrelerinde DNA hasarı oluşturarak kanser riskini artırır. Plajda şapka takmayı, yüksek koruma faktörlü güneş kremini ihmal etmeyin!

2.Güneş Lambası ve Solaryum Kullanımı

“Bronz tene giden en kestirme yol” gibi görünen solaryum, cildinizi UV bombardımanına tutar. Hem erken yaşlanma hem de cilt kanseri riskini ciddi oranda yükseltir.

3.Açık Ten ve Güneşe Duyarlılık

Melanin pigmenti az (açık tenli) kişilerde, cilt koruyucu bariyer daha zayıftır. Yanma hikâyeleriniz çoksa, cilt kanserine karşı ekstra dikkat şart.

4.İleri Yaş

Yaş ilerledikçe DNA onarım mekanizmaları yavaşlar, UV hasarını biriktiren cilt hücreleri daha riskli hale gelir. Ancak, gençlerde de solaryum ve yoğun güneş maruziyeti bu istatistiği hızla değiştiriyor.

5.Genetik Yatkınlık ve Aile Öyküsü

Aile bireylerinde deri kanseri öyküsü varsa, sizin de riskiniz yüksektir. Kullanılan sentetik kremler, bazı ilaçlar (örneğin bazı kemoterapi ajanları) ve bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar da risk faktörleri arasında yer alır.

Kimler Yüz Deri Kanseri İçin Risk Altında?

  • Açık Tenli, Çilli veya Pek Yanıp Bronza Dönmeyenler
  • Yoğun Güneş Maruziyeti Olanlar (Açık hava sporları, deniz-kum üçlüsü)
  • Solaryum Tutkunları
  • Bağışıklık Sistemi Baskılanmış Hastalar (Organ nakli, HIV/AIDS gibi)
  • 50 Yaş Üstü Bireyler
  • Ailesel Melanom Sendromu Öyküsü Olanlar

Yukarıdaki gruplardan biriyseniz panik butonuna basmayın; yapmanız gereken, düzenli aralıklarla dermatoloğunuza muayene olmak ve şüpheli lezyonları vakit kaybetmeden inceletmek.

Tanı ve Değerlendirme Süreci

1.Klinik Muayene

Dermatologunuz cildinizi dikkatle inceleyerek lezyonun renk, şekil, boyut, kenar özellikleri ve herhangi bir değişim öyküsünü değerlendirir. “Asimetrik mi?”, “Kenarları düzensiz mi?”, “Rengi tekdüze mi?” gibi sorular eşliğinde ABCDE kılavuzu kullanılır:

  • A (Asymmetry) – Asimetri
  • B (Border) – Düzensiz sınırlar
  • C (Color) – Birden fazla renk tonu
  • D (Diameter) – 6 mm’den büyük
  • E (Evolution) – Hızlı büyüme veya renk değişimi

2.Dermatoskopi

El tipi, büyüteçli bir cihazla lezyon derinlemesine incelenir. Damar yapıları, melanin desenleri ve diğer mikroskopik bulgular değerlendirilerek şüpheli dokular daha net ayrıştırılır.

3.Biyopsi

Kesin tanı için lezyondan ince doku örneği alınır (punch, eksizyonel veya incisional). Patoloji sonucu, kanser tipi ve evresini belirler. Bazen bir “minik cerrahi” gibi hissedebilirsiniz, ama konforunuz için lokal anestezi konforu sunulur.

4.Görüntüleme (Gerekirse)

Melanom şüphesinde veya invaziv skuamöz hücreli karsinomda, lenf nodları ve metastaz taraması için ultrason, CT veya PET-CT gibi yöntemlere başvurulabilir.

Bu aşamanın en büyük faydası, “break a leg” değil, “break the tumor” mottosuyla hastalığı erken dönemde yakalamak ve planlamayı eksiksiz yapmaktır.

Yüz Deri Kanseri Tedavi Yöntemleri

1.Cerrahi Eksizyon

Lezyon, etrafında sağlıklı dokudan belirli bir sınır (genellikle 3–5 mm) alacak şekilde kesilerek çıkarılır. Yüz gibi estetik önemi yüksek bölgelerde, doku koruyucu tekniklerle hem tam kür hem de iyi kozmetik sonuç hedeflenir.

2.Mohs Mikrocerrahisi

Bölge bölge (katman katman) çıkarma ve her seferinde patoloji incelemesi yapılan en hassas yöntemdir. Yüksek başarı oranı (%99’a yakın) ve minimum doku kaybı avantajıyla, özellikle yüz bölgesinde sıklıkla tercih edilir.

3.Radyoterapi

Cerrahi için uygun olmayan (yaşlı, eşlik eden hastalıkları fazla) hastalarda ya da cerrahinin tamamlayıcı tedavisi olarak kullanılır. Yan etkileri arasında lokal kızarıklık, kuruluk ve nadiren pigment değişiklikleri bulunur.

4.Topikal Tedaviler

Erken evre yüzeyel bazal hücreli karsinom ve bazı öncü lezyonlarda (aktinik keratoz) imiquimod krem, 5-florourasil gibi ilaçlar tercih edilebilir. Düzenli uygulama ve yakın takip şarttır.

5.Sistemik Tedaviler ve İmmünoterapi

İleri evre melanom ve metastatik skuamöz hücreli karsinomda, anti-PD-1/PD-L1 (pembrolizumab, nivolumab) veya hedefe yönelik tedaviler (vemurafenib, dabrafenib) devreye girer. Bu ajanlar, bağışıklık sistemini tümöre karşı harekete geçirir veya kanser hücresinin büyüme sinyallerini bloke eder.

Tedavi seçimi, kanser tipi, boyutu, derinliği, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak; onkoloji, dermatoloji ve plastik cerrahi uzmanlarının multidisipliner değerlendirmesiyle belirlenir.

Uzman Seçiminin Önemi

Yüz derisi, hem işlevsel hem de estetik anlamda en görünür bölgedir. Bu nedenle tedavi, yalnızca kanseri yok etmekle kalmamalı, aynı zamanda mümkün olan en iyi kozmetik sonucu da garanti etmelidir. İdeal bir yaklaşımda:

  • Deneyimli Dermatolog/Plastik Cerrah: Mohs cerrahisi tecrübesi, onkoplastik rekonstrüksiyon bilgisi.
  • Multidisipliner Ekip: Onkoloji, radyoloji, patoloji uzmanlarının ortak çalışması.
  • Teknoloji ve İleri Ekipman: Dermatoskop, dijital patoloji, modern radyoterapi cihazları.
  • Empati ve İletişim: Tedavi sürecini şeffaf anlatan, endişelerinizi dinleyen hekim.

Bu dört unsur, yüzünüzde en az izle en büyük başarıyı yakalamanızı sağlar.

Tedavi Günü Hastayı Neler Bekler?

  • Hazırlık ve Konsültasyon: İşlem öncesi kan testleri, anestezi görüşmesi (cerrahi için lokal anestezi yaygındır).
  • İşlem Süresi: Basit eksizyonlar 30–60 dakika; Mohs cerrahisi 2–4 saat sürebilir (katman katman incelemeler).
  • Konfor Önlemleri: Anesteziyle ağrı hissi minimize edilir, gerekirse sedasyon uygulanır.
  • Cilt Onarımı: Eksizyon sonrası genellikle flep, greft veya primer dikiş yapılır.
  • Taburcu: Aynı gün evinize dönebilirsiniz; nadiren yatış gerekebilir.

Tedavi Sonrası İyileşme ve Takip Süreci

  • İlk 1–2 Hafta: Dikişler genellikle 7–10 günde alınır. Hafif ödem ve hassasiyet normaldir. Soğuk uygulama ve reçeteli kremler konforu artırır.
  • 1–3 Ay: Yara izi yavaş yavaş düzelir; güneşten koruyucu giysiler ve SPF 50+ kremler kullanmak pigmentasyon riskini azaltır.
  • 6–12 Ay: İz tamamen yumuşar, mümkün olduğunca cilt tonunuza yakın hale gelir. Düzenli kontrol muayeneleri (3, 6, 12. ay) önerilir.
  • Yıllık Tarama: Yeni lezyonların erken fark edilmesi için her yıl dermatoloğa görünmek hayati önem taşır.

Sık Sorulan Sorular

1.Yara izi kalır mı?

Cerrahi tekniğe ve yaranın yerine bağlı olarak ince bir iz kalabilir, genellikle zamanla belirginliği azalır.

2.Mohs cerrahisi çok mu uzun sürer?

Evet, katman katman patoloji incelemesiyle ilerler; genellikle 2–4 saat arası ama sonuç olarak en yüksek kür oranı sunar.

3.Radyoterapi ağrılı mıdır?

Tedavi sırasında ağrı hissi çok nadirdir, sonrası hafif kızarıklık ve kuruluk yaygındır.

4.Yeni lezyonları nasıl fark ederim?

ABCDE kılavuzuna uyarak kendi kendinize aylık cilt taraması yapın; hızlı değişim veya iyileşmeyen yaralar ciddiye alınmalı.

Sonuç ve İlk Adımı Atın

Yüz (fasiyal) deri kanseri, “ufak bir leke”nin ötesinde sağlık ve estetik bütünlüğünüzü tehdit eden bir durumdur. Erken tanı, doğru uzman seçimi ve disiplinli takip ile bu tehdidi kontrol altına almak mümkün. Şimdi, aynada gördüğünüz her noktayı panikle değil, bilinç ve kararlılıkla yaklaşma vakti. Uzman dermatolog veya onkoplastik cerrahınıza başvurarak muayene randevusu alın; yüzünüzü ve yaşam kalitenizi koruma altına almak için ilk adımı bugün atın!